Descripción
Ao longo do río Chonia atopámonos cunha serie de construcións da arquitectura tradicional da zona. Trátase dun conxunto de vellos muíños e batáns localizados na parroquia de Xavestre. Antigamente a xente baixaba ao río e levaban a “bater” o tecido feito un nobelo que se metía na pía deste aparello de madeira, votando auga sen parar por encima del para que non se queimase coa fricción dos golpes repetidos das manlles. O proceso podería durar toda a noite. Tres eran os vellos batáns do río Chonia; dous deles xa traballaban dende o ano 1750. Actualmente só se mantén o Batán de Neiro de Oa, o de Carballo de Tarrío levouno unha riada e o de Pardal de Oa estase deteriorando lentamente.
Estas construcións arquitectónicas sábese que estaban integramente feitas de madeira dura, unicamente nos últimos anos comezouse a empregar o ferro para os beos e a fixación da roda e das palas.
Tanto os batáns como os muíños desta zona constitúen un gran valor simbólico que merecen a pena ser visitados pola curiosa paisaxe que se forma na zona a escasos metros da desembocadura do Chonia no Río Tambre.
Conxunto de muíños e “fábricas de luz” nos contornos do río Chonia, afluente do Tambre. A súa orixe remóntase ao ano 1750, e é un reflexo da utilización da enerxía da auga no medio rural. Hai catro muíños comunais: un en Tarrio (dun pé) e tres en Oa (que suman catro pés); todos eles para moer millo. Privados son os dous de Neiro de Oa (de tres e dous pés respectivamente), os catro de Pardas de Oa ( un de tres pés), un deles para moer trigo (“albeiro”) e os tres de Carballo de Tarrio (un “albeiro” e outro de millo). Hoxe en día só se mantén coidado o de Neiro de Oa mentres cos de Pardal de Oa destrúense lentamente. Son interesantes tamén as antigas fábricas de luz, das cales algunha funcionou ata o ano 1970. Son un total de 14 muíños dos que tan so uns cantos presentan un bo estado de conservación, xa que, as riadas, os incendios, ou a falla de iniciativa, provocaron o declive de boa parte deles.
Esta zona tamén goza dunha paisaxe única en canto as suas vistas polas fortes pendendes e recunchos ao longo do río ata a súa desembocadura no Tambre. Máis información sobre a paisaxe desta zona aquí.
